Home
Prezentacje
Wspomnienie
Źródła
 
Home
TPL Lukus w kaliskim archiwum
Oceny: / 33
KiepskiBardzo dobry 
Redaktor: Łukasz Kamiński   
20.05.2012.

 

TPL „Lukus” w kaliskim archiwum

 

W dniu 14 kwietnia 2012 r. dwie osoby zrzeszone w Towarzystwie Przyjaciół Lasek "LUKUS" wraz z grupą studentów podyplomowych studiów "Zarządzanie Ochrona Dóbr Kultury" z kaliskiego Wydziału Pedagogiczno - Artystycznego UAM złożyli wizytę w siedzibie Archiwum Państwowego w Kaliszu. Jej głównym celem było bliższe poznanie form działalności, jakie prowadzi kaliska placówka archiwalna.

Artykuł ten w normalnym trybie powinien znaleźć się w skrótowej formie w rubryce „AKTUALNOŚCI”, jednak miły zbieg okoliczności, jaki miał miejsce w kaliskim archiwum, skłonił nas do utworzenia osobnego artykułu do rubryki „PREZENTACJE”. Dwójkę naszych członków spotkała niespodzianka… Zanim jednak do niej przejdziemy, warto przybliżyć kilka informacji o kaliskim archiwum.

Zasób Archiwum Państwowego w Kaliszu według stanu z 31 grudnia 2009 r. składa się z 1.367 zespołów i zbiorów archiwalnych liczących 256.319 jednostek archiwalnych, które po przeliczeniu dają 3.184,52 metrów bieżących akt. Większość akt została wytworzona przez organa administracji ogólnej - państwowej i samorządowej, następnie partie polityczne i ruchy społeczne, instytucje wymiaru sprawiedliwości i urzędy stanu cywilnego. Pozostała dokumentacja to spuścizna aktowa organów administracji specjalnej, spółdzielni, związków zawodowych, instytucji finansowych, gospodarczych, oświatowych i kulturalnych, a niewielka część zasobu to zbiory i spuścizny osób prywatnych. Większość archiwaliów pochodzi z XIX i XX wieku, wcześniejsze dokumenty są wyjątkiem.

Strukturę Archiwum określa specjalny statut; placówkę tworzą wymienione następujące komórki organizacyjne i stanowiska pracy:

  • Oddział I - Gromadzenia i Ewidencji Materiałów Archiwalnych;
  • Oddział II - Opracowania i Udostępniania Materiałów Archiwalnych;
  • Stanowisko ds. Nadzoru Archiwalnego;
  • Stanowisko ds. Komputeryzacji;
  • Stanowisko ds. Finansowo-Księgowych;
  • Dział Administracyjno-Gospodarczy;
  • Sekretariat.

Cechą charakterystyczną kaliskiego archiwum jest to, że działając na terenie dwóch byłych zaborów - pruskiego i rosyjskiego (granicą była rzeka Prosna) - przechowuje akta wytworzone przez dwa różne systemy kancelaryjne, pisane w dwóch różnych językach (niemieckim i rosyjskim). Stanowi to swoiste utrudnienie tak dla archiwistów, jak i dla badaczy i regionalistów.

Innym wyróżnikiem Archiwum Państwowego w Kaliszu fakt, że gromadzi ono dokumenty z terenu dawnego województwa kaliskiego, które istniało w latach 1975-1998. Po reformie administracyjnej z 1998 r. obszar działania kaliskiego archiwum znalazł się w trzech województwach:

  • wielkopolskim (powiaty: jarociński, kaliski - grodzki i ziemski, kępiński, krotoszyński - poza gminą Kobylin, ostrowski, ostrzeszowski i pleszewski);
  • łódzkim (powiat wieruszowski - poza gminą Lututów); 
  • dolnośląskim (gminy: Dziadowa Kłoda, Międzybórz i Syców - z powiatu oleśnickiego).

* * *

Podczas sobotniej wizyty 14 kwietnia pracownicy kaliskiego archiwum poświęcili przybyłym gościom wiele czasu, prezentując szeroki zakres swojej działalności. 

Pani Edyta Pietrzak, kierownik Oddziału II AP w Kaliszu przedstawiła historię kaliskich palcówek archiwalnych, która sięga początków XIX w. Przedstawiła rolę archiwum jako urzędu administracji specjalnej, którego głównym zadaniem jest opracowywanie spuścizny dokumentacyjnej archiwalnej, jej zabezpieczenie, gromadzenie, przechowywania i udostępnianie, a także publikowanie źródeł i pomocy archiwalnych.

Pani Krystyna Bęcka - pracownik Oddziału II zapoznała studentów z zasadami przeprowadzania poszukiwań archiwalnych (czyli kwerend) na pisemne zlecenia osób prywatnych z kraju i zagranicy oraz na potrzeby urzędów i instytucji. Omówiła działalność usługową archiwum związaną z przechowywaniem, kopiowaniem dokumentacji o czasowym okresie przechowywania (głównie osobowo-płacowej). Gościom zaprezentowane zostały najcenniejsze archiwalia ze zbiorów kaliskiego archiwum, m.in. inwentarz pośmiertny namiestnika Królestwa Polskiego księcia Józefa Zajączka z 1826 r., przysięgę wojskową poborowych wyznania mojżeszowego z 1844 r. zredagowaną w języku polskim, rosyjskim, hebrajskim i jidysz oraz akt urodzenia Marii Dąbrowskiej z 1889 r.

 

Prezentacja najcenniejszych zbiorów archiwalnych

 

Archiwum Państwowe w  Kaliszu przeprowadza również digitalizację swych zbiorów. Digitalizacja (inaczej cyfryzacja) w bibliotekarstwie oraz w archiwistyce oznacza wprowadzenie do pamięci komputera materiałów bibliotecznych i archiwalnych (drukowanych i rękopiśmiennych) w postaci danych cyfrowych w formie pliku graficznego (zdjęcia) za pomocą metody skanowania. Powstałe w ten sposób cyfrowe materiały piśmiennicze trafiają do sieci, dzięki czemu wystarczy często komputer i dostęp do internetu, by uzyskać ważne informacje i materiały archiwalne bez wychodzenia z domu!

Pracownia digitalizacji w AP w Kaliszu powstała pod koniec 2011 r. Wyposażono ją w wysokiej klasy skaner Zeutschel Omniscan 12000 wraz ze specjalną kołyską umożliwiającą skanowanie ciężkich i grubych ksiąg oprawnych, cztery zestawy komputerowe oraz pamięć masową do przechowywania zeskanowanych danych. Razem ze skanowaniem prowadzi się również  konserwację dokumentów, do czego służy zakupiony wanno-stół umożliwiający mechaniczne uzupełnianie ubytków w dokumentach i ich odkwaszanie. Plan digitalizacji w kaliskiej placówce obejmuje przede wszystkim akta metrykalne i dokumenty Urzędów Stanu Cywilnego. Jest to praca czasochłonna i niezwykle żmudna, ale jej efekty są kolosalne. Przede wszystkim ułatwią nam dostęp do zbiorów archiwalnych, jednocześnie chroniąc zbiory archiwalne, które dzięki temu będą miały mniej kontaktu z ludźmi i światłem.

 

Skaner Zeutschel Omniscan 12000 wraz z komputerem i kołyską do grubych ksiąg i zbiorów dokumentów

 

Pan Robert Kowalski przedstawił, jak wygląda digitalizacja prowadzona w kaliskim archiwum. Zaprezentował skanowanie księgi Urzędu Stanu Cywilnego w Pleszewie na specjalistycznym skanerze Zeutschel Omniscan 12000 umożliwiającym skanowanie materiałów formatu A3 w rozdzielczości do 600 dpi, co stanowi wysoki poziom jakości skanowanych obrazów.

 

 R. Kowalski prezentuje skanowanie księgi na skanerze Zeutschel Omniscan 12000

Z gabinetu digitalizacji goście przeszli do magazynu archiwalnego, gdzie można było poznać warunki i sposoby przechowywania akt. Wiele archiwów i bibliotek ma kłopoty z gromadzeniem zbiorów. Wynika to z braku powierzchni magazynowej i stale powiększającej  się  ilości otrzymywanych dokumentów i różnego rodzaju zasobów archiwalnych. Problem braku miejsca rozwiązują regały jezdne, nazywane często przejezdnymi lub kompaktowymi.  

 

 

 

 

 

Najwięcej emocji czekało zwiedzających w pracowni konserwatorskiej, gdzie pani Aneta Burchard - pracownik Oddziału I zapoznała gości z warunkami, w jakich należy przechowywać akta w archiwach oraz jak chronić książki i dokumenty w domu. Zwiedzający mogli również zaznajomić się ze sposobami konserwacji zniszczonych akt. Uczestnicy spotkania zobaczyli jak w praktyce wygląda mechaniczne uzupełnianie ubytku w dokumencie za pomocą masy papierowej. Pani Burchard podkreśliła również ważny wpływ na stan zachowania materiałów archiwalnych, jaki ma odpowiednia temperatura, wilgotność i promienie świetlne.

Spośród przybyłych do archiwum gości dwie osoby z TPL LUKUS trafiły na sympatyczny widok, ponieważ w gabinecie konserwatorskim na regale w kolejce do konserwacji czekała część dokumentów USC Trzcinica z XIX w., dotyczących Lasek!

 

Dokumenty dotyczące Lasek w kolejce do konserwacji

 

 

Jak widać woda nie zawsze szkodzi dokumentom, tym bardziej gdy zawiera odpowiednie substancje chemiczne do odkwaszania i odgrzybiania

 

Suszarka do dokumentów

 

A. Burchard demonstruje proces mechanicznego uzupełniania ubytku masą papierową

 

 

 

Dokument po widocznej naprawie

  

V 2012