Wykaz parcelantów majątku Laski |
Redaktor: Łukasz Kamiński | |
08.05.2011. | |
Wykaz parcelantów majątku Laski w 1937 r.
Reforma rolna w II Rzeczpospolitej była zaplanowaną, usankcjonowana prawnie zmianą stosunków własnościowych na wsi połączona ze zmianą struktury agrarnej (własności ziemi, wielkości powierzchni gospodarstw) przez parcelację i komasację gruntów. Kwestia agrarna była jednym z najistotniejszych problemów politycznych i gospodarczych Polski od początku lat dwudziestych ubiegłego wieku, od momentu ustalenia granic państwa i względnej stabilizacji wewnętrznej. Szczególnie ostro występował problem głodu ziemi wśród chłopów w byłych zaborach austriackim i rosyjskim, gdzie rozdrobnienie małych gospodarstw było tak duże, że ich właściciele nie byli w stanie utrzymać siebie i swych rodzin. Ale i ziemie dawnego zaboru pruskiego nie były wolne od problemów agrarnych. Reformę rolną proponował i zapowiadał Sejm Ustawodawczy w swej uchwale z 10 lipca 1919 r.[1]; stanowiła ona podstawę do opracowania w przyszłości odpowiedniej ustawy. Ustawa w sprawie reformy rolnej, prawnie rozpoczynająca proces reformy, została uchwalona w dniu 15 lipca 1920 r. bez dyskusji. Ustawa ta przewidywała:
Przymusowemu wykupowi nadwyżek gruntów powyżej 400 ha (w myśl punktu 8 artykułu 1 i artykułu 3 ustawy z 15 lipca 1920 r.) w województwie poznańskim podlegały powiaty: kępiński, ostrzeszowski, ostrowski, odolanowski, pleszewski, jarociński, średzki, wrzesiński, witkowski, mogileński, strzeliński i inowrocławski[2]. Jesienią 1920 r. podjęto kroki w celu realizacji tej ustawy, jednakże nie na długo, ponieważ ustawa o reformie rolnej okazała się być sprzeczna z artykułem 99 Konstytucji marcowej. Tym samym zostało sparaliżowane wykonanie reformy, a kwestia ta stała się kartą przetargową w potyczkach politycznych przez następne 4 lata, kiedy to powrócono do idei przeprowadzenia tejże reformy. W latach 1919-1920 rozparcelowano jedynie 19 tys. ha (należących głównie do byłych rodzin panujących w państwach zaborczych, pruskiej Komisji Kolonizacyjnej i Rosyjskiego Banku Włościańskiego). Kolejną ustawę w tej sprawie uchwalono w 1925 r. Do 1939 r. reformę zrealizowano w 58% przez przymusową sprzedaż nabywcom lub wykup przez państwo gruntów podlegających parcelacji. Rozparcelowano około jednej piątej ziemi należącej do majątków ziemiańskich. Parcelacji gruntów w gromadach Laski i Smardze w 1937 r. dokonano w myśl rozporządzania Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1936 r. o ustaleniu planu parcelacyjnego na rok 1937[3]. Podstawą do tego rozporządzenia był artykuł 12 ustawy z dnia 28 grudnia 1925 r. o wykonaniu reformy rolnej oraz artykuł 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 19 grudnia 1927 r. o terminach ogłoszenia i wykonania planów parcelacyjnych i wykazów imiennych nieruchomości, podlegających wykupowi na cele reformy rolnej. Plan parcelacyjny na rok 1937 obejmował następujące obszary państwowe i prywatne w poszczególnych województwach: Lista parcelantów:
Razem rozparcelowano: 205,5546 ha w tym w gromadzie Laski: 35,2679 ha w gromadzie Smardze: 170,2867 ha Lista parcelantów zawarta jest w „Sprawozdaniu kuratora Fundacji Nauka i Praca imienia rektora Heliodora Święcickiego” autorstwa Cyryla Ratajskiego, wydana w Poznaniu w 1946 r., s. 57-59. Spis tych nazwisk znajdował się również w Urzędzie Skarbowym w Kępnie, w dziale katastralnym, dokumenty noszą datę 27 września 1937 r. Pod pieczęcią Urzędu Skarbowego w Kępnie podpisał się urzędnik o nazwisku Kaziak. Nazwiska niektórych parcelantów powtarzają się, stąd wniosek że część gruntów uzyskali z terenu gromady Laski, a część z terenu gromady Smardze.
|