Home
Prezentacje
Wspomnienie
Źródła
 
Home
Wykaz parcelantów majątku Laski
Oceny: / 31
KiepskiBardzo dobry 
Redaktor: Łukasz Kamiński   
08.05.2011.

 

Wykaz parcelantów majątku Laski w 1937 r.

 

Reforma rolna w II Rzeczpospolitej była zaplanowaną, usankcjonowana prawnie zmianą stosunków własnościowych na wsi połączona ze zmianą struktury agrarnej (własności ziemi, wielkości powierzchni gospodarstw) przez parcelację i komasację gruntów. Kwestia agrarna była jednym z najistotniejszych problemów politycznych i gospodarczych Polski od początku lat dwudziestych ubiegłego wieku, od momentu ustalenia granic państwa i względnej stabilizacji wewnętrznej. Szczególnie ostro występował problem głodu ziemi wśród chłopów w byłych zaborach austriackim i rosyjskim, gdzie rozdrobnienie małych gospodarstw było tak duże, że ich właściciele nie byli w stanie utrzymać siebie i swych rodzin. Ale i ziemie dawnego zaboru pruskiego nie były wolne od problemów agrarnych.

Reformę rolną proponował i zapowiadał Sejm Ustawodawczy w swej uchwale z 10 lipca 1919 r.[1]; stanowiła ona podstawę do opracowania w przyszłości odpowiedniej ustawy. Ustawa w sprawie reformy rolnej, prawnie rozpoczynająca proces reformy, została uchwalona w dniu 15 lipca 1920 r. bez dyskusji. Ustawa ta przewidywała:

  • parcelację całej ziemi państwowej oraz parcelację ziemi wykupywanej przez państwo od obszarników,
  • parcelację dóbr kościelnych,
  • odszkodowanie za wywłaszczone majątki w wysokości połowy ceny rynkowej,
  • możliwość uzyskania kredytu na zakup ziemi w wysokości do 75% wartości parceli,
  • przyznanie ziemi przede wszystkim bezrolnym i małorolnym, przy czym pierwszeństwo przysługiwało inwalidom wojennym i robotnikom rolnym,
  • pozbawienie prawa do ziemi chłopów, którzy uchylali się od służby wojskowej i/lub brali udział w zajmowaniu siłą ziem folwarcznych.

Przymusowemu wykupowi nadwyżek gruntów powyżej 400 ha (w myśl punktu 8 artykułu 1 i artykułu 3 ustawy z 15 lipca 1920 r.) w województwie poznańskim podlegały powiaty: kępiński, ostrzeszowski, ostrowski, odolanowski, pleszewski, jarociński, średzki, wrzesiński, witkowski, mogileński, strzeliński i inowrocławski[2].

Jesienią 1920 r. podjęto kroki w celu realizacji tej ustawy, jednakże nie na długo, ponieważ ustawa o reformie rolnej okazała się być sprzeczna z artykułem 99 Konstytucji marcowej. Tym samym zostało sparaliżowane wykonanie reformy, a kwestia ta stała się kartą przetargową w potyczkach politycznych przez następne 4 lata, kiedy to powrócono do idei przeprowadzenia tejże reformy.

W latach 1919-1920 rozparcelowano jedynie 19 tys. ha (należących głównie do byłych rodzin panujących w państwach zaborczych, pruskiej Komisji Kolonizacyjnej i Rosyjskiego Banku Włościańskiego).

Kolejną ustawę w tej sprawie uchwalono w 1925 r. Do 1939 r. reformę zrealizowano w 58% przez przymusową sprzedaż nabywcom lub wykup przez państwo gruntów podlegających parcelacji. Rozparcelowano około jednej piątej ziemi należącej do majątków ziemiańskich.

Parcelacji gruntów w gromadach Laski i Smardze w 1937 r. dokonano w myśl rozporządzania Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1936 r. o ustaleniu planu parcelacyjnego na rok 1937[3]. Podstawą do tego rozporządzenia był artykuł 12 ustawy z dnia 28 grudnia 1925 r. o wykonaniu reformy rolnej oraz artykuł 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 19 grudnia 1927 r. o terminach ogłoszenia i wykonania planów parcelacyjnych i wykazów imiennych nieruchomości, podlegających wykupowi na cele reformy rolnej. Plan parcelacyjny na rok 1937 obejmował następujące obszary państwowe i prywatne w poszczególnych województwach:

 Lista parcelantów:
  1. Chałupka Jan – 0,1930 ha
  2. Jokiel Leon – 0,9957 ha
  3. Parzonka Jan – 0,8323 ha
  4. Podejma Franciszek – 0,9784 ha
  5. Parzonka Franciszek – 3,5933 ha
  6. Słupianek Wojciech – 3,4199 ha
  7. Jokiel Leon – 0,8868 ha
  8. Parzonka Jan – 0,8724 ha
  9. Słupianek Stefan – 0,0650 ha
  10.  Gnacy Roman (rzeźnik) – 4,0192 ha
  11.  Jokiel Leon – 0,8263 ha
  12.  Parzonka Jan – 0,8329 ha
  13.  Tomalik Jakub – 0,5409 ha
  14.  Trzeciak Ignacy – 0,2700 ha
  15.  Krowiarz Franciszek – 1,5960 ha
  16.  Parzonka Józef – 1,1187 ha
  17.  Kulesza Maciej – 0,8619 ha
  18.  Klein Julian – 0,7093 ha
  19.  Tomalik Idzi – 0,7162 ha
  20.  Kula Wojciech – 4,1559 ha
  21.  Lis Mateusz – 1,4550 ha
  22.  Wabnic Maria – 0,7291 ha
  23.  Kukuła Józef – 0,4662 ha
  24.  Żuźlik Jan – 0,4742 ha
  25.  Fiołka Władysław – 0,4714 ha
  26.  Balcerzak Ignacy – 0,4793 ha
  27.  Młocek Michał – 0,4776 ha
  28.  Kukuła Piotr – 0,4818 ha
  29.  Niesobski Jan – 0,4860 ha
  30.  Żłobiński Stanisław – 0,4353 ha
  31.  Żelaźniak Maria – 0,9288 ha
  32.  Kanclerz Jan – 0,8991 ha
  33.  Mularczyk Ludwik – 8,7336 ha
  34.  Stężała Stanisław – 9,0268 ha
  35.  Augustyniak Stanisław – 9,1832 ha
  36.  Janki Bernard – 9,3161 ha
  37.  Korczak Andrzej - 8,5244 ha
  38.  Fabiasz Augustyn – 8,9614 ha
  39.  Ptak Szczepan – 8,4867 ha
  40.  Kokot Stanisław – 9,1057 ha
  41.  Żłobiński Idzi – 9,9216 ha
  42.  Tomalik Jakub – 0,8960 ha
  43.  Gmina - 0,0062 ha
  44.  Zimoch Jan – 7,8771 ha
  45.  Olejnik Jan (2) – 8,5876 ha
  46.  Makowski Józef – 7,5924  ha
  47.  Szostak Jan – 7,2062 ha
  48.  Mikołajczyk Stanisław – 2,2489 ha
  49.  Fidyka Franciszek – 8,1480 ha
  50.  Durka Franciszek – 2,6201 ha
  51.  Tomalik Szczepan – 2,7384 ha
  52.  Żłobiński Michał – 5,2802 ha
  53.  Grzęda Wiktoria – 7,1274 ha
  54.  Nawrot Jan – 3,0901 ha
  55.  Zimoch Stanisław – 2,9764 ha
  56.  Gnacy Franciszek – 2,9742 ha
  57.  Parzonka Stanisław (2) – 3,0334 ha
  58.  Parzonka Kasper – 2,6936 ha
  59.  Kuboszek Stanisław – 0,4798 ha
  60.  Gawlik Jan – 0,7492 ha
  61.  Górecki Paweł – 0,7106 ha
  62.  Więzień Franciszek – 0,2434 ha
  63.  Olejnik Antoni – 0,4967 ha
  64.  Wysocki Antoni – 1,0220 ha
  65.  Stężała Franciszek – 0,7025 ha
  66.  Oleś Wojciech – 0,4410 ha
  67.  Sobczyk Idzi – 0,3852 ha
  68.  Mikołajczyk Piotr – 0,4912 ha
  69.  Fidyka Franciszek – 0,2749 ha
  70.  Makowski Józef – 0,1671 ha
  71.  Zimoch Alfons – 0,2175 ha
  72.  Janke Bernard – 0,0383 ha
  73.  Augustyniak Stanisław – 0,1746 ha
  74.  Tomalik Jakub – 1,4637 ha
  75.  Jański Walenty – 2,0589 ha
  76.  Jokiel Wojciech – 3,0930 ha
  77.  Jędryca Piotr – 2,7214  ha

Razem rozparcelowano:                  205,5546 ha

w tym w gromadzie Laski:                 35,2679 ha   

w gromadzie Smardze:                    170,2867 ha

 

Lista parcelantów zawarta jest w „Sprawozdaniu kuratora Fundacji Nauka i Praca imienia rektora Heliodora Święcickiego” autorstwa Cyryla Ratajskiego, wydana w Poznaniu w 1946 r., s. 57-59. Spis tych nazwisk znajdował się również w Urzędzie Skarbowym w Kępnie, w dziale katastralnym, dokumenty noszą datę 27 września 1937 r. Pod pieczęcią Urzędu Skarbowego w Kępnie podpisał się urzędnik o nazwisku Kaziak.

Nazwiska niektórych parcelantów powtarzają się, stąd wniosek że część gruntów uzyskali z terenu gromady Laski, a część z terenu gromady Smardze.

 


[1] http://bs.sejm.gov.pl/F?func=find-b&request=000001535&find_code=SYS&local_base=ARS01

[2] Dziennik Ustaw 1921 r., nr 81 poz. 560.

[3] Dziennik Ustaw 1936 r., nr 11 poz. 109.