Home
Prezentacje
Wspomnienie
Źródła
 
Home
300 powstańców...
Oceny: / 32
KiepskiBardzo dobry 
Redaktor: Łukasz Kamiński   
24.10.2010.

 

300  Powstańców Styczniowych

 

"Każdy stary krzyż oznacza mogiłę..."

W środku trójkąta, którego narożniki stanowią miejscowości Siemianice, Chróścin i Bolesławiec, na skraju lasu, przy którym rozciąga się dolina Prosny,stoi krzyż z lakonicznym napisem, informującym że w tym miejscu zginęło około 300 Powstańców Styczniowych. Jeśli jest to zgodne z rzeczywistością, to jest to bardzo tragiczne i jednocześnie owiane tajemnicą wydarzenie, bowiem po analizie wielu źródeł i opracowań nie sposób znaleźć jakiejkolwiek wzmianki o potyczce bądź większej bitwie w tym rejonie. Nie wspomina nic na ten temat obszerne opracowanie Stanisława Zielińskiego, "Bitwy i potyczki 1863 - 1864",wydane w Rapperswil w 1913 r. Jako ciekawostkę należy podać, że w mieście tym, położonym w północnej Szwajcarii nad jeziorem Zurychskim znajdowało się Muzeum Narodowe Polskie, posiadające cenne zbiory z okresu Wielkiej Emigracji i Powstania Styczniowego. Muzeum to działało w latach 1870 - 1927, następnie dużą część jego zbiorów przewieziono do Polski, gdzie w większości uległy zniszczeniu w czasie wojny. Rapperswil to pierwsze polskie muzeum narodowe. Przez 4 lata pracował w nim Stefan Żeromski, pełniąc funkcję bibliotekarza. tutaj powstały jego opowiadania powstańcze. Działa do dziś.

Maria i Florian Rojkowie w monografii "Ocalić od zapomnienia. Szkice z dziejów Bolesławca nad Prosną", wydanej w Krakowie w 2007 r. wspominają (str. 23), że od 1815 (Kongres Wiedeński) aż do 1914 r. Prosna stanowiła granicę Rosji i Prus. W czasie Powstań, Listopadowego i Styczniowego oraz w czasie Wiosny Ludów mieszkańcy Bolesławca i okolicznych miejscowości pomagali w przerzucie broni i ochotników przez granicę z Prus do Królestwa Polskiego. Z pewnością ludność była też świadkiem przepraw uciekinierów przez Prosnę. Gdy kolejne zrywy niepodległościowe chyliły się ku upadkowi, skazani na zagładę powstańcy przekraczając granicę udawali się poprzez Prusy do Europy Zachodniej. Za aktywny udział w Powstaniu Styczniowym Bolesławiec został w 1870 r. ukarany pozbawieniem praw miejskich przez carskie władze.    

Jak na warunki Powstania Styczniowego, zbrojna grupa złożona z 300 ludzi to duża "partia". Partią (powstańczą) nazywano nieregularny oddział powstańczy, oddział wojskowy, złożony głównie z ochotników, prowadzący działania o charakterze partyzanckim. Oddziały te cechowały się różnorodnym uzbrojeniem (m.in. drągi i kosy) oraz zmiennym składem osobowym (od kilku do kilku tysięcy ludzi). Najczęściej jednak były to niewielkie oddziały, często się rozpraszające i łączące się z innymi w nową partię bądź przyłączające się do innego oddziału.       

 

 

Cyframi oznaczono miejscowości: 1. Siemianice; 2. Klasak; 3. Granice; 4. Wesoła; 5. Prosna; 6. Chróścin; 7. Kolonia Chróścin - Bolesławiec; 8. Bolesławiec; 9. Ruiny zamku w Bolesławcu. Czerwonym krzyżykiem oznaczono miejsce gdzie stoi krzyż i gdzie znajduje się mogiła Powstańców Styczniowych. 

  

1. Wesoła; 2. Chróścin; 3. Kolonia Chróścin - Bolesławiec; 4. Łąki, tereny podmokłe, nieużytki. Czerwonym krzyżykiem oznaczono miejsce gdzie znajduje się krzyż. Żółte kropki przedstwiają przybliżony dawny bieg Prosny.

 

Mapy GeoPortal

Na tych mapach miejsce gdzie stoi krzyż określane jest jako "uroczysko" i nosi nazwę Zakopane. Być może nazwa ta wzięła się z faktu że pochowano tam ("zakopano") poległych Powstańców. Uroczysko zwykło się nazywać część lasu (rzadziej pola lub łąki) o orientacyjnym znaczeniu, bez ściśle oznaczonych granic; jest to miejsce związane zwykle ze szczególnym wydarzeniem historycznym, legendą, kurhanem, czy w którym występują charakterystyczne cechy przyrodnicze.

 

Mapy typu "orto" z nazwą uroczyska "Zakopane". 

 

   

 Mapa tego samego miejsca w wersji topograficznej.

 

Postument na którym osadzono krzyż z napisem:

"Wycięto ok. 300 Powstańców - 1863, w tym 1 ksiądz".

 

 

Na krzyżu umieszczono ważne, tragiczne daty w historii Polski: 1772 - I rozbiór, 1793 - II rozbiór, 1795 - III rozbiór, 1 IX 1939 - napaść Niemiec oraz 17 IX 1939 - agresja ZSRR na Polskę. Dobór dat jest nieco zagadkowy, ponieważ brakuje tutaj roku 1794 (Powstanie Kościuszkowskie) i 1830 - 1831 (Powstanie Listopadowe).  

 

 

 

 

Widok na dolinę i rozlewisko Prosny. Tędy biegło dawne koryto rzeki.

 

Na wprost w oddali leniwie płynie Prosna. Za lasem, po prawej stronie znajduje się dworek Wesoła, wybudowany przez Marię z Fredrów Szembekową.  

 

Widok z rozlewiska i doliny Prosny. Za tym lasem znajduje się Chróścin.

 

X 2010